Een tijd van hevige spanning

Israël maakt een zeer moeilijke tijd door. De justitiële hervorming die zeven maanden geleden voor het eerst door de regering werd geïntroduceerd, heeft een enorme storm van protest en onenigheid veroorzaakt, zowel in de Knesset als op straat. Maandag werd de eerste wet in verband met die hervorming aangenomen in de Knesset.

De wet was veel beperkter dan oorspronkelijk bedacht en was de minst controversiële van alle oorspronkelijk voorgestelde wetgeving. En toch, in de dagen voorafgaand aan de stemming in de Knesset en net erna, liepen massale demonstraties uit de hand. Terwijl de gemoederen verhit raken, is het overweldigende gevoel in het land er een van diepe droefheid. Hoe zijn we zover gekomen?

Het is vanaf het begin vrij duidelijk geweest dat de justitiële hervorming de katalysator was, maar de onderliggende redenen voor de spanningen broeien al een tijdje. De hervorming zelf probeert een onevenwicht te herstellen tussen de Knesset en de regering van Israël aan de ene kant en het Hooggerechtshof aan de andere kant. Dit onevenwicht werd door het Hooggerechtshof zelf gecreëerd, in een reeks van verder onopmerkelijke beslissingen van Aharon Barak en sommige van zijn collega’s in het gerechtshof.

Velen zullen beweren dat de eerste klap voor de delicate ‘checks and balances’ (d.w.z. controle en evenwicht), die zo belangrijk zijn voor elke democratie, toen werd toegebracht door rechters die niet verkozen zijn en die geen verantwoording hoeven af te leggen aan het publiek. Anderen beweren dat het idee van rechterlijke toetsing essentieel is voor elke democratie en de enige manier om ervoor te zorgen dat corrupte politici de wet niet aan hun laars lappen. We zijn het er allemaal over eens dat het volk bescherming verdient tegen corruptie en onredelijke beslissingen, hetzij door de rechtbank, hetzij door de regering. De vraag is wie de scheidsrechter moet zijn van die laatste stand van redelijkheid.

Israël is waarschijnlijk een van de sterkste democratieën ter wereld en de waanzinnige demonstraties die we onlangs hebben gezien, zijn daar een bewijs van. Er is hier volledige vrijheid van meningsuiting en deze nieuwe wetten stellen dat op geen enkele manier ter discussie. Er is echter een probleem in ons land. We zijn een land dat bestaat uit één volk dat bijna 2000 jaar lang over de hele wereld verspreid is geweest. Toen we terugkeerden naar het land, waren we verenigd in onze liefde voor het land en een enorm gevoel van solidariteit binnen ons volk. Maar er zijn ook fundamentele waarden die ons scheiden. Sommigen zijn vroom in hun geloof, maar weigeren de burgerlijke plichten van de natie te delen. Anderen zijn net zo vroom, maar zijn ook betrokken bij elk facet van het leven, inclusief het leger, de beroepsbevolking en de nederzettingenbeweging. Weer anderen zijn volledig seculier, maar zijn dappere strijders in de IDF. Maar het grootste deel van het land is een combinatie van seculier en vroom, traditioneel in hun religieuze opvattingen, seculier in hun gedrag, toegewijd aan het land maar politiek centristisch.

Er zijn een aantal kwesties waar het Israëlische publiek vandaag de dag mee te maken heeft die erg controversieel zijn. Een daarvan is de kwestie van de ultraorthodoxe of Haredi-bevolking, een vrome groep Joden die de militaire dienst schuwt, in zeer kleine aantallen deelneemt aan de beroepsbevolking en weigert seculier basisonderwijs op te nemen in hun schoolsysteem. Door het politieke systeem in Israël zijn ze erin geslaagd om deze posities te behouden, ondanks hun duidelijke gebrek aan gelijkheid voor de wet – hun jonge mannen dienen niet in de IDF zoals ieder ander doet, hun kinderen krijgen geen basisonderwijs zoals andere kinderen dat wel krijgen. Het Hooggerechtshof heeft herhaaldelijk wetten verworpen die dit inherente gevoel van ongelijkheid en oneerlijkheid versterken. En terecht.

En dit, misschien wel meer dan enig ander onderwerp, ligt aan de basis van de woede die ons land heeft doordrongen. Als onderdeel van de recente demonstraties hebben IDF-officieren, vooral gevechtspiloten, aangekondigd dat ze niet langer in de reservisten zullen dienen als deze wetten worden aangenomen. Dit is een rode lijn die nog nooit is overschreden en die enorm gevaarlijk is voor ons land. Maar de coalitieregering die deze gerechtelijke hervorming probeert door te voeren, gebruikt de hervorming ook om de dienstweigering van de Haredi-bevolking te beschermen. Het wordt dus problematisch voor coalitieleden om de demonstranten te beschuldigen van het overschrijden van een rode lijn wanneer ze weigeren dienst te nemen, als ze het recht van een bevolkingsgroep verdedigen om juist niet dienst te nemen.

Dit is slechts één voorbeeld van de onderliggende problemen rond de justitiële hervorming, maar wel één die de wrok en de passies die de protesten voeden, benadrukt. Een andere belangrijke kwestie is Netanyahu zelf. Hoewel iedereen erkent dat hij een zeer getalenteerd leider is en door de jaren heen veel voor Israël heeft gedaan, heeft hij ook serieuze vijanden gemaakt. En niet alleen onder zijn ideologische tegenstanders. In de loop der jaren heeft hij velen van zijn eigen partij van zich vervreemd, door consequent elke Likud-politicus of potentiële politicus die zijn dominantie in de partij bedreigde opzij te schuiven. Sommigen van hen zijn vandaag de dag de leiders van rivaliserende partijen die zich het felst verzetten tegen het beleid van de regering.

Maar er is ook de kwestie van het proces tegen Netanyahu op beschuldiging van corruptie. Velen in het land zijn ervan overtuigd dat hij schuldig is en het heeft niet geholpen dat de media in deze zaak overweldigend partijdig tegen Netanyahu zijn geweest. Maar gezien dat feit is Netanyahu’s aanpak van de situatie niet verstandig geweest en heeft het de wrok tegen hem alleen maar vergroot.

Woensdagavond begonnen we met het vasten van de 9e Av, waarbij we de verwoesting van de Tweede Tempel in Jeruzalem door de Romeinen in het jaar 70 herdenken. De Joodse geschiedenis leert ons dat door de onenigheid binnen het Joodse volk van die tijd, dat het de Romeinen in staat stelde Jeruzalem in te nemen. Die onenigheid begon jaren eerder, maar culmineerde in de vernietiging van de voedselvoorraden door Joodse extremisten, die probeerden te voorkomen dat andere Joden de Romeinen anders zouden aanpakken.

Er heerst vandaag een overweldigend gevoel van verdriet in Israël en grote angst dat we in ons 75e jaar van onafhankelijkheid een vergelijkbare situatie tegemoet gaan. Maar er is één ding dat we wel hebben – ondanks de woede tegen de politici en het venijn dat vaak in de media aanwezig is, is er echte solidariteit onder ons volk. Vreemden helpen vreemden en niemand vraagt hoe ze denken over de justitiële hervorming. Dat is ons sterkste wapen. Maar toch is de bestaande spanning, soms zelfs anarchie, gevaarlijk en verontrustend. Ongeacht ons standpunt over de hervorming van het gerechtelijk apparaat, is dit het moment voor een pauze. Een pauze die gebruikt zal worden voor een echt gesprek over de kwesties die ons verdelen. Ik hoop en bid dat onze leiders, aan beide zijden van het gangpad, de wijsheid hebben om hun tegenstanders de hand te reiken en te praten. Echt praten. Dat is wat we vandaag nodig hebben.